Laat je leiden door het landgoed dat “Het Lankheet” heet

Geschreven door

Marko

Leestijd 6 minuten 2947 x bekeken

Landgoed Het Lankheet in Haaksbergen. Je kent het wellicht van het waterpark: riet zuivert het water en kunst verlevendigt je tocht. Maar Het Lankheet is zoveel meer dan het waterpark alleen. Het landgoed is uitgestrekt. De historie ervan gaat ver terug. Heel ver terug.

Als je Het Lankheet écht wilt leren kennen, laat je dan leiden door een van de gidsen. Ze nemen je mee naar onbekende stukjes, waar de gewone bezoeker niet komen mag. En ze vertellen je alles wat je weten wilt. Over het ontstaan van het landschap van de ijstijd tot vandaag. Over de smeuïge details van vroegere aristocratische eigenaars. En over technische hoogstandjes uit lang vervlogen tijden, die juist nu weer hoog op de agenda staan.

Met gids Wim Het Lankheet in

Ik had het genoegen mee te mogen wandelen met gids Wim. En als ik één les geleerd heb, dan is het dit: Het Lankheet is geen wandelgebied. Het Lankheet is een verhaal. Een verhaal waar je toevallig ook prachtig mooi in wandelen kunt. Wim kent elk paadje in het gebied. Hij kan uitweiden over ieder weiland. Hij kent het broekbos als zijn broekzak. Wim praat over Het Lankheet alsof hij er geboren is. Dat blijkt even later ook zo te zijn. Zijn opa woonde hier en werkte er als boswachter; zijn ouders woonden toen nog bij zijn grootouders in. Hij wijst me het huis aan. Laat zien achter welk raam hij geboren is. Zijn hele jeugd liep hij hier elk weekend rond. Jaloersmakend. Wel voor mij, een man die zijn hele jeugd tussen de jarenzestig-galarijflats van Rotterdam-Zuid heeft doorgebracht. Een man die nu geboeid naar Wims verhalen luistert.

Rijke cultuurhistorie, historie van rijken

We zitten nog in het Veldwerkcentrum wanneer Wim de historie van het Lankheet in grote lijnen schetst. Over de familie Lankheet, bijvoorbeeld, die hier gewoond heeft. Maar meer nog over die andere familie. Familie Van Heek. Het is 1895 en het landgoed wordt gekocht door Gerrit Jan van Heek, textielmagnaat. Bekend van het G.J. van Heekpark in Enschede, waar ook een 6,5 meter hoge granieten gedenknaald aan hem herinnert. Zijn nazaten hebben Het Lankheet nog steeds in eigendom. Gerrit Jan van Heek, evenals zijn zoon Gerrit Jan van Heek jr., komen vaak ter sprake tijdens de rondleiding door Het Lankheet. Bijvoorbeeld de karakterschetsen over de bijna feodale verhoudingen tussen kapitalist en arbeider uit dit tijd. Het is onvoorstelbaar vandaag de dag, maar honderden meters aan zandpad moesten destijds wekelijks met een handharkje aangeharkt worden wanneer Van Heek op vrijdag het landgoed betrad. Maar Wim vertelt ook hoe de Van Heeks het landgoed hebben vormgegeven. De naaldbossen die zij hebben aangeplant voor de houtproductie voor de Limburgse mijnbouw. Hoe zij het gebied gebruikten als jachtterrein. Hoe Van Heek sr. al vrij direct na het kopen van het landgoed een Noors jachthuis liet bouwen. En hoe Van Heek hier het vloeiweidesysteem introduceerde.

Boeiende vloeiende weides

Een groot deel van de rondleiding gaat over de vloeiweides. Letterlijk, want je loopt er daadwerkelijk overheen. Maar je maakt ook kennis met de het bevloeien van graslanden, een aloude techniek van bemesting. In een notendop is bevloeien het laten overstromen van een weiland met water. Aan de ene kant wordt het water over het land uitgevloeid. Aan de andere kant wordt het weer opgevangen en over het volgende weiland uitgevloeid. Als je dat met kalk- en mineraalrijk water doet, wordt het land meteen bemest. Het klink simpel, maar Wim weet uit te leggen dat het eenvoudiger klinkt dat het is. Om te beginnen, waar haal je het water vandaan? Even verderop komt kalkrijk grondwater aan de oppervlakte en dat kan heel goed gebruikt worden. Alleen, dat is niet genoeg. Nu wordt er ook water uit de Buurserbeek gebruikt, dat eerst gezuiverd wordt in het waterpark. En vervolgens: hoe krijg je het water over de weides uitgevloeid? Hiervoor is een ingenieus netwerk van greppels nodig. En talloze afsluiters die naar believen open- en dichtgezet kunnen worden. En zelfs het nodige handwerk om de greppels plaatselijk af en sluiten en gecontroleerd te laten overstromen. Wim legt me het systeem aanschouwelijk uit. Zoals hij het uitlegt krijg je zin om het zelf te doen. Een soort dammetjes bouwen zoals vroeger op de camping, maar dan voor volwassenen.

Immaterieel erfgoed

Het bevloeien mag dan al zo’n duizend jaar oud zijn, de techniek kwam door de kunstmest snel in de vergetelheid. Het ambacht dreigt nu zelfs te verdwijnen. Er zijn nog maar twee plaatsen in Nederland waar weilanden worden bevloeid op traditionele wijze. In Noord-Brabant en hier in Twente. Door inspanningen van Het Lankheet en Natuurmonumenten is de traditionele bevloeiing van grasland in april 2021 bijgeschreven in de nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed. Net als bijvoorbeeld de Valkerij (vooral rond Valkenswaard), het Maasheggenvlechten (in het noordoosten van Brabant) en de Griendwerken zoals in de Biesbosch. En net als het Brabantse worstenbroodje, niet te vergeten.

Weer helemaal actueel

Door de klimaatverandering is bevloeiing weer actueel. Door steeds heviger neerslag, lukt het snel afvoeren van het water niet meer zonder overstromingen stroomafwaarts. En de lange droge periodes vereisen ook dat we het water langer gaan vasthouden. Het uitvloeien is zo’n manier om het water langer vast te houden. Even verderop lopen we langs de Buurserbeek. Tot vorig jaar liep deze recht, maar nu mag deze weer meanderen. Ook een ingreep vanwege de klimaatverandering, legt Wim uit. Op deze manier wordt het water minder snel afgevoerd.

Het Waterpark

Natuurlijk loopt de rondleiding ook over het waterpark en ook hier worden de ogen geopend. De beroemde stapstenen waar Het Lankheet bekend om is, is een kunstwerk dat “Kidney Pools” heet. Het bestaat uit twee grote niervormige bekkens. Het water stroomt van de ene pool langs de stapstenen naar de andere pool en symboliseert het zuiveren van het water. Want dat is eigenlijk wat het waterpark in essentie is: één grote waterzuivering. Eigenlijk was het een wetenschappelijk experiment, dat hele waterpark. Een experiment van de Wageningen University. De onderzoeksvraag was: kun je water zuiveren met riet, het riet vervolgens gebruiken als biomassa voor energieopwekking en dat alles in combinatie met waterberging bij wateroverlast. De kunstwerken, hoe bijzonder ze ook mogen zijn, waren eigenlijk alleen maar vereisten vanwege Europese subsidie. De universiteit is inmiddels vertrokken, al hebben ze nog veel van hun spullen achter gelaten. Het rietfilter werkt nog steeds. Wim vertelt dat ze ook met kroos in plaats van riet geëxperimenteerd hebben. Kroos zuivert namelijk net zo goed als riet. Nadeel was dat het grote groepen eenden aantrok, die de waterzuivering vooral zagen als varend buffet.

Mijlen aan informatie

De rondleiding door Het Lankheet is zo’n 5 kilometer, maar je krijgt vele mijlen meer aan informatie. Over het ontstaan van de hoger gelegen stukken land (essen). Over de tweelingbeuk, die bij de wortels aan elkaar gegroeid zijn en waarom bruidsparen hier zo vaak te vinden zijn. Over het Kattekersdiek, wat Eekhoorntjespad betekent. Over de diepdonkere Mérenspaarden. Tja, over wat eigenlijk niet? Kortom: laat je leiden door de gidsen van de Historische Kring Haaksbergen door het landgoed dat Het Lankheet heet. En er gaat een (water)wereld voor je open.

Deel dit artikel met vrienden

Marko

Marko houdt van buitenlucht. Gewoon van wat buitenlucht. Op zijn platform www.bestemmingbuitenlucht.nl blogt hij over wandelen en andere laagdrempelige activiteiten in de buitenlucht. Hij neemt je mee, waar hij is geweest en vertelt je erover. Zo informatief mogelijk, maar ook enthousiast, leesbaar en met af en toe een knipoog.

Meer verhalen uit Haaksbergen

  1. Doe-tips

    Ontdek de Magie van het spoorverleden bij Museum Buurtspoorweg Haaksbergen

    Geschreven door Museum Buurtspoorweg
  2. Doe-tips

    Voetgolf in Twente

  3. Doe-tips

    Vier pasen in Haaksbergen! De 7 leukste tips voor een gezellig paasweekend!

  4. Tradities

    Paasvuren in Haaksbergen. Een eeuwenoude traditie die verbindt.

Tip je vrienden

facebook twitter