Buurserbeek

De beek stroomt vanaf Duitsland bij Buurse Nederland binnen en gaat uiteindelijk door tot de IJssel in Deventer. Deze belangrijke levensader voor Haaksbergen kende verschillende functies voor graanmolens, ontwatering van landbouw en zelfs voor scheepvaart. Met het recente herstel van het natuurlijke karakter van de beek komen meer en meer natuur en recreatie samen en wordt ingespeeld op de gevolgen van klimaatverandering.

Drie namen

De Buurserbeek kent drie namen. In het Duitse Ahaus ontspringt de Duitse Aa en wordt hier ook wel de Ahauser AA genoemd. Vanaf de grens stroomt het riviertje als Buurserbeek en Schipbeek (vanaf Diepenheim) naar de IJssel.

De beek vroeger

De kiem van het leven in Haaksbergen ligt bij de Buurserbeek. Vermoedelijk rond 800 v. Christus vestigden de eerste inwoners zich nabij Buurse langs deze beek. Veel later pas ontstond verder stroomopwaarts, de landbouwnederzetting Haaksbergen. Lang stroomde de beek dwars door het dorp, totdat deze rond 1400 werd verlegd om ten zuiden verbinding te maken met de Schipbeek. Scheepvaart was nu mogelijk. In de hoogtijdagen voeren er dagelijks 20 à 30 potten over de beek. Het ging om vlotten met hout, houtskool en leem vanuit Duitsland en vooral boter en kaas uit Holland, maar later ook textiel. In vroeger dagen zorgde de beek ook voor vermaak. Bij mooi weer en niet al te diep water, verkondigde dorpsomroeper ‘Poet’n Graads’ luidskeels de blijde boodschap dat er weer kon worden gezwommen.

Oude loop terug in beeld

De Buurserbeek heeft de laatste jaren een flinke opknapbeurt ondergaan. De ooit gekanaliseerde beek meandert nu weer door het landschap. De steile onnatuurlijke oevers zijn vriendelijk gemaakt voor plant en dier. Veel stuwen zijn vervangen door cascades van stenen. Verdwenen vissoorten als winde en bittervoorn zijn hierdoor weer opgezwommen vanuit de IJssel. De kades zijn verbeterd of juist verlegd, waardoor het snel kolkende water bij heftige regenbuien doorgeleid wordt naar waterbergingsgebieden. Wateroverlast elders wordt zo voorkomen.

Buurserpot in volle vaart

Nabij de Oostendorper Watermolen is de Oude Omvloed (Botterbeek) in ere hersteld. Mede op initiatief van het Lankheet is met hulp van historische tekeningen deze omloop weer zichtbaar gemaakt. Van voorjaar tot najaar vaart er een replica potter over dit traject van de Buurserbeek. Passagiers kunnen instappen voor een uur durende vaartocht. In prachtige verhalen weten de schippers het reilen en zeilen van vervlogen tijden op en rondom de beek te schetsen.

Voormalige functies herleven

De oude functies van de beek zijn in deze tijd van grote cultuurhistorische waarde voor Haaksbergen. Functies en waarden met potentie. De Groene Waaier, een samenwerkingsverband van natuurorganisaties en particuliere aanjagers uit Haaksbergen, maakt zich hier hard voor. De Buurserbeek symbolisch weer zichtbaar maken in het dorp, het huidige vaartraject verlengen, misschien wel tot in Buurse. Serieuze plannen die enthousiast ter hand worden genomen, zoals binnenkort het herstel van de Potaardenhoek in het Assinkbos. Ten tijde van de scheepvaart over de beek was dit een overslaghaventje voor houtskool en klei uit Duitsland.

Te voet langs stromend water

Het 85 km lange Schipbeekpad loopt grotendeels langs de Buurserbeek/Schipbeek. De route loopt vanaf de TOP Haarmühle, vlak over de grens bij Haaksbergen, tot aan de IJssel in Deventer. De route loopt via het wandelnetwerk en wordt aangegeven met een wit-blauwe markering met de tekst Schipbeekpad boven de pijl.